Việc Fed tăng lãi suất ngày 21.9 dẫn tới lãi suất thuế thế chấp tăng vọt, doanh số bán nhà sụt giảm, thẻ tín dụng và các khoản vay mua ôtô đắt hơn ở Mỹ.
Các nhà kinh tế nói rằng nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ đang thúc đẩy lạm phát. Ảnh: Marta Lavandier
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tăng mạnh lãi suất ngắn hạn lên 75 điểm cơ bản trong lần thứ ba liên tiếp. Động thái mới nhất của Fed đã nâng lãi suất chuẩn lên phạm vi từ 3% đến 3,25%, mức cao nhất trong 14 năm.
Lãi suất tăng đều đặn khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ ngày càng tốn kém khi đi vay để mua nhà, ôtô và các giao dịch mua khác.
Theo AP, gần như chắc chắn sẽ có thêm nhiều đợt tăng lãi suất khác, với dự đoán lãi suất đạt 4,4% vào cuối năm. Fed sẽ không bắt đầu giảm lãi suất cho đến năm 2024.
Tăng lãi suất làm giảm lạm phát như thế nào?
Nếu định nghĩa lạm phát là “quá nhiều tiền và quá ít hàng hóa” thì thông qua khiến vay tiền trở nên đắt hơn, Fed hy vọng sẽ giảm lượng tiền lưu thông, cuối cùng là hạ giá.
Nhóm người tiêu dùng nào ảnh hưởng nhiều nhất?
Scott Hoyt, nhà phân tích của Moody’s Analytics, nhận định, bất kỳ ai vay tiền để thực hiện một giao dịch mua lớn, chẳng hạn như nhà, ôtô hoặc thiết bị lớn, sẽ bị ảnh hưởng.
"Lãi suất mới làm tăng đáng kể các khoản thanh toán hàng tháng và chi phí của bạn. Nó cũng ảnh hưởng đến những người tiêu dùng có nhiều nợ thẻ tín dụng - ảnh hưởng là ngay lập tức" - ông nói.
Fed tăng lãi suất ở mức 75 điểm cơ bản trong lần thứ 3 liên tiếp vào ngày 21.9. Ảnh: David Zalubowski
Chuyên gia Hoyt lưu ý, những khoản thanh toán nợ hộ gia đình, tính theo tỉ lệ thu nhập, vẫn tương đối thấp dù đã tăng lên gần đây. Vì vậy, ngay cả khi lãi suất vay tăng đều đặn, nhiều hộ gia đình có thể không cảm nhận ngay gánh nặng nợ nần.
“Tôi không chắc lãi suất là điều quan tâm hàng đầu với hầu hết người tiêu dùng ngay lúc này. Họ có vẻ lo lắng hơn về hàng tạp hóa và những gì đang diễn ra tại trạm bơm xăng. Lãi suất có thể là một cái gì đó phức tạp với người tiêu dùng" - ông Hoyt nói.
Lãi suất thẻ tín dụng ảnh hưởng như thế nào?
Ngay cả trước quyết định của Fed vào 21.9, lãi suất vay bằng thẻ tín dụng đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1996, theo Bankrate.com. Lãi suất vay bằng thẻ tín dụng có thể sẽ tiếp tục tăng.
Trong bối cảnh lạm phát, có dấu hiệu cho thấy người Mỹ ngày càng dựa vào thẻ tín dụng để duy trì chi tiêu. Theo Cục Dự trữ Liên bang, tổng số dư thẻ tín dụng đã lên tới 900 tỉ USD, mức cao kỷ lục, mặc dù khoản này không được điều chỉnh theo lạm phát.
John Leer, nhà kinh tế trưởng tại công ty nghiên cứu khảo sát Morning Consult cho hay, cuộc thăm dò do công ty thực hiện nhận thấy ngày càng nhiều người Mỹ đang giảm tiêu tiền tiết kiệm và chuyển sang sử dụng tín dụng. Cuối cùng, lãi suất tăng có thể khiến các hộ gia đình đó khó trả nợ hơn.
Thuê nhà, mua nhà hoặc mua ôtô
Các khoản cho vay mua ô tô ở mức cao nhất kể từ năm 2012, theo Greg McBride của Bankrate.com. Lãi suất với các khoản vay mua ôtô mới có thể sẽ tăng gần như mức tăng lãi suất của Fed. Jessica Caldwell, giám đốc điều hành của Edmunds.com nhận định, điều đó có thể khiến một số người mua có thu nhập thấp hơn rời khỏi thị trường xe mới.
Tuần trước, thế chấp có lãi suất cố định trung bình đạt mức 6%, mức cao nhất trong 14 năm, có nghĩa là lãi suất cho vay mua nhà đắt gấp đôi so với một năm trước.
Lãi suất thế chấp không phải lúc nào cũng biến động song song với việc Fed tăng lãi suất mà chủ yếu theo lợi suất dự kiến trên trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm. Lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm đã đạt gần 3,6%, mức cao nhất kể từ năm 2011.
Daryl Fairweather, nhà kinh tế của công ty môi giới Redfin, chia sẻ, giá thuê nhà tăng 11% so với năm ngoái. Tuy nhiên, tốc độ tăng giá đã chậm lại và một số người cho thuê đang chuyển sang các khu vực có giá cả phải chăng hơn.
Về mua nhà, nếu đủ khả năng tài chính để tiến hành mua nhà, bạn có thể có nhiều lựa chọn hơn bất kỳ thời điểm nào trong năm qua. Doanh số bán nhà mới và nhà sẵn có đã giảm đều đặn trong nhiều tháng.
Lạm phát thúc đẩy tăng lãi suất
Điều thúc đẩy Fed tăng lãi suất là lạm phát. Trong năm qua, lạm phát đã tăng ở mức 8,3%. Lạm phát cơ bản, không bao gồm thực phẩm và năng lượng, cũng tăng nhanh hơn dự kiến.
Chủ tịch Fed Jerome Powell đã cảnh báo vào tháng trước rằng, “trách nhiệm của chúng tôi trong duy trì sự ổn định giá cả là vô điều kiện”, phát biểu được hiểu là Fed sẽ chống lạm phát bằng việc tăng lãi suất ngay cả khi dẫn đến mất việc làm hoặc suy thoái kinh tế.
Mục tiêu của biện pháp này là làm chậm lại chi tiêu của người tiêu dùng, do đó giảm nhu cầu về nhà cửa, ôtô và các hàng hóa và dịch vụ khác, cuối cùng là hạ nhiệt nền kinh tế và hạ giá.
Tác động tới thị trường việc làm
Một số nhà kinh tế cho rằng, việc cắt giảm lao động trên diện rộng là cần thiết để làm chậm đà tăng giá. Một lập luận cho rằng thị trường lao động thắt chặt đang thúc đẩy tăng lương và lạm phát cao hơn. Trong tháng 8, nền kinh tế Mỹ có 315.000 việc làm. Có khoảng 2 cơ hội việc làm được quảng cáo cho mọi người lao động thất nghiệp.
Có một số ý kiến cho rằng tỉ lệ thất nghiệp cao hơn có thể làm giảm áp lực tiền lương và kiềm chế lạm phát. Nghiên cứu công bố vào đầu tháng này của Viện Brookings nhận định, tỉ lệ thất nghiệp có thể phải tăng cao tới 7,5% để giảm lạm phát xuống mức mục tiêu 2% của Fed.